DOOS

ca 1700
Duitsland of Nederlanden (?)

De wand van de ovale doos toont gedreven acanthusranken die rondom voeren, cartouches vormend aan de korte en lange zijden. Deze bladversiering wordt aan de onderzijde begrensd door een profielband en aan de bovenzijde – wanneer de doos gesloten is – door de geprofileerde sluitrand van het losse deksel. Tussen profielranden is de rand daarvan concaaf gewelfd. Op de vlakke bovenzijde is een tafereel uit de klassieke mythologie gedreven: Neptunus, de god van de zee, herkenbaar aan zijn drietand, voert Amphitrite in een triomfwagen naar huis, nadat zij zich uit angst voor een huwelijk achter het Atlasgebergte had verstopt. Hippocampussen worden gemend door Amor, een boog in de hand en een koker met pijlen op de rug; putti vliegen in de lucht. De onbekende zilversmid heeft een prent van de Franse tekenaar en graveur Jean Le Pautre (1618-1682) overgenomen: de compositie is vereenvoudigd, maar de grootte is één op één overgenomen.[1] De dolfijn die de bevreesde Amphitrite had omgepraat, zwemt nu naast de triomfwagen, met op zijn rug een op een kinkhoorn blazende triton. Eén putto kreeg het windzeil van Fortuna, de godin van het toeval, in handen. Alleen de cartouches op de lange zijden zijn ingevuld. Een ervan toont een andere mythologische tocht over de golven, die van Europa, ontvoerd door Zeus.[2] De andere toont de herder Narcissus, verliefd op zijn weerspiegeling in het water (van een drinkbak).[3] Het voorbeeld is een speelkaart voor Lodewijk XIV, vervaardigd door Stefano della Bella.[4] Het drijfwerk is beschadigd en verpoetst; mogelijk maakte de doos deel uit van een toiletstel. [5]

[1] The Metropolitan Museum of Art, New York, inv.nr 2012.136.225.4.

[2] Coenraet Decker, Europa zittend op stier, blad: 12,4 x 6,7 cm, 1660-1685, ets, Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr RP-P-OB-50.059.

[3] Met dank aan prof.dr E.M. Moormann, Amsterdam (Ovidius, Metamorfosen, 3.341-510).

[4] The Metropolitan Museum, New York, inv.nr 18.48.2-42 (donatie van Robert Hartshorne, 1918).

[5] Herkomst doos: Collectie Sir Henry Allsopp, sinds 1886 Baron Hindlip.

Afmetingen

hoogte 6,8 cm, breedte 15,3 cm, diepte 12,1 cm

Materiaal

Zilver

Gewicht

263,7 gr

Merken

geen oude merken

later toegevoegd:
ZII (sinds 1953; keur voor zilveren voorwerpen aangeboden in voltooide staat; tweede gehalte = 835/000)

twee gekruiste takken met 2, in vierkant (1814-1831; Koninkrijk der Nederlanden, Zuidelijke Provincies; grote en middelgrote zilveren werken, tweede gehalte, 833/000)

hand met stok, in cirkel (1814-1831; Koninkrijk der Nederlanden, Zuidelijke Provincies; kantooraanduidend merk voor grote en middelgrote zilveren voorwerpen; kantooraanduidende letter boven de hand)

Inventarisnummer

BR1606

Literatuur

Abraham L. den Blaauwen, Zilver op Sypesteyn. Een keuze uit het bezit van de Martens-Mulder-Stichting en de Van Sypesteyn-Stichting, z.p. / Nieuw-Loosdrecht 1996, nr 22;

Jean-Pierre van Rijen, Martens-Mulder Collectie. Zilver uit de 17de en 18de eeuw, z.p. 2018, p. 250, 253; afb. p. 251-252, cat.nr 29