KANDIJBAKJE

Het kandijbakje heeft de vorm van een koelvat ofwel monteith, een ovaal bekken met scharnierende hengsels, rustend op een ovale voet: vergelijk het vat uit 1740 van de Arnhemse zilversmid Hendrik van Heuven. Niet voor niets komen dergelijke bakjes in contemporaine omschrijvingen voor als ‘thee koelvatje’ of ‘confituur koelbakje’.[1] Het Haagse model koelvat wordt bij kandijbakjes uiteraard bij voorkeur door Haagse zilversmeden nagevolgd: een exemplaar van Johannes Oring uit 1732 is daarvan een voorbeeld (hieronder).[2]

Het bekken heeft een bolle buik en een ingesnoerd bovengedeelte, dat versierd is met een opgelegde profielband en wijd uitloopt naar de geschulpte bovenrand. De schulpen volgen de vorm van lambrequins, maar zijn versierd met bladvoluten en een schelpmotief. Onder de hengsels is op het bekken heel subtiel een afhangend lambrequin met een kwastje aangebracht. Op de onderzijde na is het bakje geheel verguld.

Kandijbakjes ontlenen hun naam aan kandij: klontjes van gekristalliseerde rietsuiker. Er was gele, rode, bruine en (bijna) zwarte kandijsuiker, desgewenst op te pakken met een kandijtang. De ook wel gebezigde benaming confituurbakje is terug te voeren op in de 18de en 19de eeuw geliefde delicatessen: versuikerde vruchten als kersen en aalbessen, maar ook versuikerde ‘zaden’ als anijszaad en amandelen, waaraan we de term ‘amandelbakje’ danken. Voor de plakkerige lekkernijen konden confituurlepeltjes of -vorkjes worden gebruikt.