SNUIFDOOS

1765

Pieter Rademan

Amsterdam

De wand van het rechthoekige doosje bestaat uit inzwenkende profielen. Het deksel is voorzien van een accoladevormig duimstuk en van een driekakig scharnier over de gehele breedte, weggewerkt in een profielrand. In een opengezaagd ovaal in het deksel is een camee gezet met een in wit op bruine grond gesneden tafereel. Weergegeven is een scène uit de Ilias van Homerus (hoofdstuk 6, 466-470). Links wacht een soldaat met twee paarden voor een tweespan, in het midden neemt de Trojaanse leider Hektor, die op het punt staat om ten strijde te trekken tegen de Grieken, afscheid van zijn vrouw Andromache. ‘Zij kwam hem tegemoet en met haar ging/ de min, die ’t jongske aan haar boezem droeg,/ het speels, onschuldig kind, de lieveling/ van Hektor, aan een heldere ster gelijk.’[1] Het door de voedster gedragen zoontje Astyanax kruipt weg omdat het zijn vader niet herkent door diens krijgstenue. Hektor reikt naar hem, ‘maar ’t kindje boog/ zich schreiend naar de boezem van de slank/ omgorde min, verschrikt voor het gezicht/ van vader, bang voor ’t brons en voor de pluim,/ die dreigend wuifde boven van de helm.’[2]

Het thema komt op met het classicisme aan het einde van de 18de eeuw, maar blijft gedurende de 19de eeuw populair: het thema van de huisvader die zijn gezin moet verlaten omdat het vaderland verdedigd moet worden, boet dan niets in aan actualiteit. Vooral in de 19de eeuw is het tafereel in cameevorm uitgevoerd, te dragen als broche. De stenen zijn dan vrijwel steeds in goud gemonteerd en doorgaans 5 tot 7,5 cm breed. Een lichtbak toont de transparantie van de zogenoemde schelpcameeën (hieronder). Een exemplaar hieronder is omstreeks 1870 vervaardigd en in Nederland gekeurd, getuige het erop afgeslagen zogeheten ‘oude gouden blaadje’ (1853-1906).[3]

[1] Barnsteen. Een bundel verhalen uit de klassieke oudheid, vertaald en toegelicht door M.A. Schwartz, Amsterdam/Brussel 1953, p. 25 (Homeros, Ilias, hoofdstuk 6: Hektor en Andromache).

[2] Idem.

[3] Veiling Lempertz Keulen (Decorative Arts, sale 1066), 19 mei 2016, nr 52 (7,3 x 5,6 cm).

Afmetingen

hoogte 3,6 cm, breedte 7,5 cm, diepte 5,5 cm

Materiaal

Zilver, camee

Gewicht

96,4 gram

Merken

1 MEESTERTEKEN P:R in rechthoek
2 STADSKEUR/JAARLETTER wapen Amsterdam/F

later toegevoegd:
ZII (sinds 1953; keur voor zilveren voorwerpen aangeboden in voltooide staat; tweede gehalte = 835/000)

Inventarisnummer

BR1602

Literatuur

K.A. Citroen, Amsterdamse zilversmeden en hun merken, Amsterdam 1975, nr 763 (meesterteken);

Abraham L. den Blaauwen, Zilver op Sypesteyn. Een keuze uit het bezit van de Martens-Mulder-Stichting en de Van Sypesteyn-Stichting, z.p. / Nieuw-Loosdrecht 1996, nr 43;

Jean-Pierre van Rijen, Martens-Mulder Collectie. Zilver uit de 17de en 18de eeuw, z.p. 2018, p. 157; afb. p. 156, cat.nr 55